Ieper
Algemeen. Ieper is dan wel de belangrijkste stad
in de Westhoek maar toch is het niet zo groot. Het
historische centrum is klein en gezellig. Het
fronttoerisme is de belangrijkste reden waarom mensen Ieper
komen bezoeken. Vooral voor Engelsen heeft Ieper een bijna
mythische betekenis en is het als sinds het einde van de Eerste
Wereldoorlog een soort pelgrimsoord voor mensen die hun gevallen
landgenoten, familieleden en voorvaderen komen eren. De
belegering van de stad die vier jaar heeft geduurd eiste een
bijzonder hoge tol op menselijk en materieel vlak vandaar dat
Ieper ook wel als vredesstad gekend is. De stad werd bijna
volledig met de grond gelijk gemaakt maar werd zo getrouw
mogelijk heropgebouwd. De gele steen die zo typisch is
voor de heropbouwarchitectuur geeft alles een wat kunstmatige
indruk en verraadt dat al wat je rond je ziet eigenlijk nog geen
honderd jaar oud is.
De imposante lakenhalle is een
getuige van een ver verleden waarin Ieper één van de
belangrijkste steden van Vlaanderen was. De torens van het
belfort en de Sint-Maartenskathedraal domineren de Ieperse
skyline en het grote marktplein dat gezellig omzoomd is met
horeca zaken en hun terrassen. Ieper is een ideaal start-
of eindpunt voor een boeiende verkenning van de streek met de
auto of de fiets.
Ieper draagt trots de titel van
kattenstad, al vindt die titel haar oorsprong in een niet zo
diervriendelijke traditie: levende katten werden namelijk van de
belforttoren geworpen. Maar zelfs oude tradities moeten
zich aanpassen aan de tijdsgeest. Vanaf 1817 was het
gedaan met het te pletter gooien van de viervoeters en werden ze
vervangen door nagemaakte beestjes. Jaarlijks (2e zondag
van mei) trekt de kattenstoet door de stad en de kattenworp is
daarbij nog steeds het hoogtepunt.
Middeleeuws handelscentrum.
De stad ontstond aan de kruising van het riviertje de Ieperlee
en de handelsweg tussen
Brugge en Rijsel. De gunstige ligging zorgde voor
economische bloei waardoor Ieper al in de 12e eeuw stadsrechten
verkreeg. Gedurende de 12e en 13e eeuw was de stad een
belangrijk handelscentrum en was zelfs één van de grootste
steden van Vlaanderen geworden. De belangrijkheid van de
stad wordt nog geïllustreerd door het feit dat Ieper één van de
vier leden van Vlaanderen was (naast Gent,
Brugge en het Brugse
Vrije). Alle belangrijke grote gebouwen van de stad vinden
hun oorsprong in deze periode. Toen werden ook de eerste
stadsomwallingen aangelegd. De lakenindustrie was de
belangrijkste economische motor, getuige daarvan is de imposante
lakenhalle met ingebouwd belfort. Het was en is nog steeds
één van de grootste burgerlijke gotische gebouwen ter wereld.
Net zoals in de rest van Vlaanderen (op de ene plek al wat sneller dan de
andere) ging de Ieperse economie vanaf de 14e eeuw geleidelijk
aan achteruit. Tot overmaat van ramp werd de stad (net
zoals enkele andere in de streek) onder leiding van Zannekin
bezet tijdens de Boerenopstand. Na de slag bij Kassel in
1328 werd die opstand neergeslagen.
Grens- en garnizoenstad.
In de loop van de eeuwen verloor Vlaanderen grote stukken van
haar grondgebied aan Frankrijk en schoof de grens steeds verder
op naar het noorden.
Op
het einde van de 17e eeuw, toen de Zuidelijke Nederlanden onder
de Spaanse kroon vielen, nam de zonnekoning Lodewijk XIV opnieuw
een grote hap uit het grondgebied en veroverde hij verschillende
steden in het zuiden van Vlaanderen waaronder Ieper dat vanaf
1678 aan de noordelijke grens van Frankrijk lag. Lodewijk
XIV liet zijn nieuw veroverde grensstad onmiddellijk versterken
en deed daarbij beroep op niemand minder dan Vauban, de
beroemdste fortenbouwer van die tijd. De stad bleef gedurende
verschillende jaren onder Frans bewind vooraleer het terug onder
Spaans gezag kwam. De Spaanse Successieoorlog (1701-1713)
werd beslecht in het nadeel van Frankrijk waardoor de Zuidelijke
Nederlanden in handen kwamen van Oostenrijk. Een
uitbreiding van het barrièretraktaat (een verdrag waarbij de
Noordelijke Nederlanden soldaten mochten opstellen in bepaalde
steden in de Zuidelijke Nederlanden als extra bescherming tegen
Frankrijk) maakte van Ieper vanaf 1715 ook een garnizoenstad.
Een paar decennia later zegden de Oostenrijkers dit traktaat op.
Meer nog, keizer Jozef II gaf in 1782 zelfs de opdracht om de
vestingen af te breken. Een kapitale fout want zo konden
de Fransen enkele jaren later de stad zonder problemen innemen.
Na het verlies van Napoleon in Waterloo in 1815, werden de
Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden samengevoegd tot het
Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Langsheen de
staatsgrenzen werden forten gebouwd, verbouwd en gemoderniseerd.
Dit gebeurde ook in Ieper. Na de Belgische
onafhankelijkheid verloor de vesting aan belang en eindigde de
periode van Ieper als garnizoenstad.
De
Eerste Wereldoorlog: In Flanders Fields.
Nadat in 1914 eerst Duitse verkenners de stad doortrokken, liep
het front vast rond Ieper. Het anders vrij rechte front
maakte hier een uitstulping, vandaar dat het ook de Ieperboog
(of voor de Engelsen: the Ypres Salient) wordt genoemd. De
Duitsers zaten op de hoogtes rond de stad, de Engelsen in de
stad. Ondanks de strategische stelling, slaagden de
Duitsers er niet in om Ieper in te nemen en bleven de
geallieerden de stad moedig verdedigen... of toch wat er nog van
overschoot. Tijdens die vier jaar van bijna omsingeling
werden hier vier grote veldslagen uitgevochten die vele
slachtoffers hebben geëist en de historische binnenstad tot een
puinhoop hadden herleid. Aan het front hier werd
voor de eerste keer op grote schaal chloorgas en later ook
mosterdgas gebruikt. Dat laatste wordt ook wel Yperiet
genoemd.
Na
de oorlog werd gesuggereerd om de ruïnes van de stad te laten
zoals ze waren als blijvende herinnering aan de verwoestende
waanzin van de oorlog en als een soort herdenkingsmonument voor
alle slachtoffers. Althans, zo hadden bepaalde Engelsen
het graag gezien. De stad werd echter volledig
heropgebouwd en dit zo historisch verantwoord als mogelijk.
Het verleden wordt in Ieper niet vergeten maar heel dierbaar
gekoesterd. Om 20u wordt aan de Menenpoort de Last Post
geblazen als eerbetoon aan de gesneuvelden en dit iedere dag.
De vele tientallen kerkhoven in en vooral rond de stad zijn
dramatische getuigen van de tragedie zich hier gedurende vier
jaar heeft afgespeeld.
Hoe in
Ieper raken?
Met de auto makkelijk te bereiken. Parkeren is geen probleem.
In het centrum is er betalend parkeren, daarbuiten moet je je
blauwe schijf bovenhalen. Met de trein: het station van
Ieper ligt aan de rand van het centrum (op wandelafstand van de
Grote Markt). Meer info:
www.belgianrail.be
Info. De Dienst
Toerisme is gevestigd in de lakenhalle op de Grote Markt. Er is een uitgebreid aanbod van
uitstappen, fietstochten, autoroutes,... te vinden. Via
dit gebouw heb je ook toegang tot het "In Flanders Fields"
museum.
Links
- www.toerismeieper.be: website van de dienst toerisme van
de stad
Foto 1: De lakenhalle en het belfort
van Ieper
Foto 2: Heropgebouwd houten huis
Foto 3: Een deel van de stadsomwalling
Foto 4: Het Ramparts Cemetery op de stadswallen
Foto 5: De Menenpoort
|