Foto boven: zonsondergang aan het strand van Cadzand
 

Algemeen.  Cadzand bestaat uit twee kernen: Cadzand-Bad en Cadzand-Dorp.  De badplaats is uitgegroeid tot de populairste van Zeeuws-Vlaanderen en wordt druk bezocht.  Het brede, fijne zandstrand is dan ook dé attractie maar voor wie iets anders wil is er ook heel wat te ontdekken zoals het achtergelegen poldergebied als decor voor fietstochten of de natuurgebieden het Zwin en de Verdronken Zwarte Polder die zich uitstekend lenen voor een verfrissende wandeling in de gezonde zeelucht.  Er zijn in maar ook rond Cadzand heel wat bezienswaardigheden zoals het charmante Retranchement of de historische winkelstad Sluis.

Cadzand-Bad.  Dit plaatsje is de meest zuidelijke badplaats van Nederland.  Het heeft een breed zandstrand dat is afgezoomd met duinen.  De laatste jaren is Cadzand-Bad enorm gegroeid; appartementen, hotels en vakantiehuizen zijn er als paddestoelen uit de grond geschoten.  Wie hier de laatste twintig jaar niet meer is geweest zal misschien wel met wat nostalgie terugdenken aan het bescheiden plaatsje van vroeger maar de uitbreiding heeft er wel voor gezorgd dat er heel wat meer faciliteiten zijn voor de badgasten zoals grote strandpaviljoenen waar je iets kunt eten of drinken, een shortgolf, goede wandel- en fietspaden en de uitbreiding van de omliggende natuurgebieden.  Er is geen grote strandboulevard in Cadzand zoals je aan de Belgische kust ziet maar wel een duinendijk die in 2017 nog vernieuwd werd met paden waar je makkelijk op kan fietsen en wandelen.  De nieuwe plezierhaven van Cadzand werd ook in 2017 in gebruik genomen.  Bij mooi weer kan het hier best wel druk zijn maar door het brede strand en het doordachte gebruik van de beschikbare ruimte bij de uitbreidingen heb je toch nooit het gevoel dat het hier te druk is.  Cadzand is ideaal voor een uitstap met de familie en voor stille recreatie. 
 

De eerste toeristen kwamen hier in de tweede helft van de 19e eeuw aan.  Waar het eerst nog om enkelingen ging, werden dat er steeds meer naarmate de bereikbaarheid verbeterde.  Vooral de aanleg van tramlijnen zorgde voor een gestage toename.  In het begin van de 20e eeuw werd een haventje aangelegd (in de buurt van waar de huidige plezierhaven ligt), dat voornamelijk voor transport en visserij werd gebruikt.  Tijdens de Tweede Wereldoorlog maakte het strand deel uit van de Atlantic Wall en lag het strand vol met obstakels om een invasie te voorkomen en er stond geschut in de duinen.  Hierdoor was Cadzand meer dan eens het doelwit voor geallieerde bombardementen.  Na de oorlog werd alles opgeruimd (al werden er de laatste jaren nog bommen gevonden bij graafwerken).  Na de grote watersnoodramp van 1953 werden de dijken versterkt en moest het haventje verdwijnen omdat het als een zwakke plek werd gezien in de bescherming tegen de zee.  Sinds de jaren '50 is het kusttoerisme echt op gang gekomen en groeide het jaar na jaar.  In 2017 kreeg Cadzand zijn haven terug.  Het is een mooie plezierhaven geworden die een bijkomende troef is in het toeristische aanbod van de badplaats.

Cadzand-Dorp.  Oorspronkelijk was dit hier een onbewoonbaar gebied van slikken en schorren die met de regelmaat van de klok onder water liepen.  In de loop van de 11e eeuw kwam het eiland Cadzand echter "droog" te liggen waardoor er kon gestart worden met de inpoldering en er een eerste gebedshuis werd gebouwd.  Het eiland lag aan de vaarroute naar de havens van Brugge, Damme en Sluis.  Brugge was op zijn hoogdagen één van de meest welvarende steden van Europa; het mag dan ook niet verwonderen dat het eiland dat aan de economische slagader van die stad lag geregeld het slachtoffer werd van bezettingen en plunderingen.  Ook voor de natuur waren de inwoners van Cadzand niet veilig want regelmatig overstroomden delen van het eiland.  Tijdens de 80 jarige oorlog (1568 - 1648) werden Cadzand en Sluis in 1604 door Maurits van Oranje op de Spanjaarden veroverd.  De oorspronkelijk rooms-katholieke kerk werd vanaf dan een protestants gebedshuis.  Door inpoldering werd het eiland uiteindelijk verbonden met het vasteland.  Cadzand-Dorp was altijd en is nog steeds hoofdzakelijk een landbouwdorp; een enorm contrast met Cadzand-Bad dat nauwelijks twee kilometer verder ligt.

Monumenten.  Voor monumenten moet je in Cadzand-Dorp zijn.  Het belangrijkste monument is ongetwijfeld de Mariakerk, in het centrum van het dorp.  Het is een tweebeukige gotische kerk waarvan de oudste delen teruggaan tot de 13e eeuw.  Het torentje is bij de restauratie uit het begin van de vorige eeuw aangebouwd.  Naast de kerk staat een waterpomp die een reconstructie is van de voormalige dorpspomp.  Er staat daar dichtbij ook een monument voor de vrede: de vredesvlam.  Iets verder staat een travalje.  Een travalje was een soort kooi die gebruikt werd om paarden vast te zetten terwijl ze beslagen werden.  Het was een heel veel voorkomend toestel maar met de opkomst van de auto (en het verdwijnen van de hoefijzers) zijn ze bijna allemaal uit het straatbeeld verdwenen.  In Cadzand werd zo'n travalje herbouwd voor een voormalige smidse, op de plaats waar er voordien één stond.   Aan de rand van het dorp staat de molen "Nooit Gedacht".  Het is een stenen berg- of beltmolen die in 1898 gebouwd werd op de plaats van een andere molen die was afgebrand.  De molen moest hersteld worden na schade opgelopen tijdens de Tweede Wereldoorlog.  De tweede datum op de kap van de molen (1976) verwijst naar de restauratie na een brand.  De molen is maalvaardig en is geregeld in werking (waarbij bezoek mogelijk is).  Aan de overzijde van de straat van de molen staat nog een klein maar bijzonder monumentje: namelijk een weegbrug.  Dit werd gebruikt voor het wegen van landbouwproducten (zoals suikerbieten) voor ze met de tram werden getransporteerd.  De tram is ondertussen al lang verdwenen maar dit klein gebouwtje heeft het wonderwel overleefd en is nu een kleine attractie geworden.  Aan de andere kant van het dorp staat ook nog een molenromp (niet te bezichtigen).

Natuur.  Cadzand wordt ingesloten door twee natuurgebieden: De Verdronken Zwarte Polder in het noordoosten en het Zwin aan de kant van België.  De Verdronken Zwarte Polder is land dat oorspronkelijk op de zee was gewonnen en als landbouwgebied werd gebruikt.  Bij een dijkdoorbraak overspoelde de polder terug.  De polder werd niet opnieuw bedijkt waardoor er een nieuw biotoop ontstond voor fauna en flora.  Dit natuurgebied bevindt zich grotendeels in buurgemeente Nieuwvliet.  Het Zwin is het bekendste natuurgebied in de regio en ligt voor het grootste deel in België (gemeente Knokke-Heist).  Dit was ooit een vaargeul die door stormen in het land werd uitgeschuurd en tot Damme liep.  Door verzanding werd de geul na enkele eeuwen onbevaarbaar en verloor ze aan belang waardoor ze bijna volledig werd ingepolderd.  Enkel een klein stukje bleef nog over op de grens tussen België en Nederland.  Door de unieke vegetatie en het groot aantal vogels (trekvogels en standvogels), werd het gebied uiteindelijk gered en beschermd.  Omdat de verzanding ook nu nog doorgaat, werden werken uitgevoerd om de geul terug groter te maken.  Ook werd het natuurgebied zelf uitgebreid en werden grote stukken grond die ooit op de zee werden gewonnen teruggegeven aan de natuur.
 

Hoe in Cadzand geraken?   Dit is het makkelijkst met eigen vervoer.  Er is voldoende parkeerplaats op wandelafstand van het strand; betalend in het seizoen.  

Links.
- www.vvvzeeland.nl: website van de toeristische diensten van Zeeland
- www.hetzeeuwselandschap.nl/natuurgebieden/verdronken-zwarte-polder : website Verdronken Zwarte Polder
- www.zwin.be: natuurpark het Zwin

Info: VVV Cadzand, Boulevard de Wielingen 44D, Cadzand-Bad. 

Foto 1: De plezierhaven van Cadzand
Foto 2: De Mariakerk van Cadzand-Dorp
Foto 3: Molen "Nooit Gedacht"
Foto 4: Zicht op een deel van natuurpark "Het Zwin"